Belli bir dönemde toplumda hâkim olan dinî, siyasî, ekonomik, sosyal vb. duygu, anlayış ve zevkler bütününe zihniyet denir. Zihniyet, yaşamda her alanda kendisini gösterir; sanatta, edebiyatta vb. alanlarda insanlar toplumdaki zihniyete göre hareket ederler. Örneğin divan şiiri döneminde bir şair, o dönemin zihniyeti doğrultusunda şiirlerini beyitler halinde ve aruz ölçüsü kullanarak yazarken; günümüzde şairler serbest ölçü ile şiir yazmaktadır. Şiirlerde işlenen konular da yaşanılan dönemle ilişkilidir. Mesela; bir divan şairi daha çok dinî konuları işlerken, günümüzdeki şairler toplumsal sorunları konu olarak işlerler.
Şiirde Ahenk (Ses ve Ritim)
Ahenk; uyum demektir. Şiirde ahenk ise, birbiriyle uyumlu seslerin, belli bir ritimle bir arada bulunmasıyla sağlanır. Şiirde ahengi sağlayan ses ve ritim unsurları şunlardır:
- Kafiye (uyak), redif,
- Aliterasyon, Asonans,
- Ölçü.
Kafiye: Kafiye, en az iki mısra sonunda, anlamları ve görevleri ayrı, yazılışları aynı seslerin benzerliğidir.
Örnek:
Ne olur dur, yağma kar
Sılada bekleyenim var
Kafiye Çeşitleri: Şiirlerde en çok kullanılan üç çeşit kafiye vardır. Bunlar; yarım, tam ve zengin kafiyedir. Bunların dışında; tunç ve cinaslı kafiye de vardır.
- Yarım Kafiye: Mısra sonunda tek sesin benzeşmesiyle oluşur.
Örnek:
Dinle şu yüreğim ne söyler,
Hep seni sevdim, ey yar!
- Tam Kafiye: Mısra sonunda iki sesin benzeşmesiyle oluşur.
Örnek:- Zengin Kafiye: Mısra sonunda üç veya daha fazla sesin benzeşmesiyle oluşur.
Bu rüzgâr her vakit böyle esmeyecek,
Gökte bulut, suda yelken, dalda çiçek.
Örnek:
Bastığın yerleri “toprak!” diyerek geçme, tanı:
Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
- Tunç uyak: Kafiyeli olan sözcüklerden biri diğerinin içerisinde aynen tekrar
ediliyorsa buna tunç kafiye denir. Tunç kafiye, zengin kafiyenin bir çeşididir ve bize
Fransız edebiyatından geçmişltir.
Örnek:
Gel ey mahbube Çin’den
O şirin köşk içinden
- Cinaslı uyak: Dize sonlarında yazılışları ve söylenişleri aynı, anlamları
ayrı (farklı) olan sözcüklerl yapılan kafiyeye cinaslı kafiye denir. Cinaslı kafiye, özellikle cinaslı mânilerde kullanılır.
Örnek:
Asmaya
Niçin kondun a bülbül
Kapımdaki asmaya
Ben yârimden ayrılmam
Götürseler asmaya
Redif: Mısra sonunda yazılışları, anlamları ve görevleri aynı seslerdir.
Örnek:
Gurbet o kadar acı
Ki ne varsa içimde,
Hepsi bana yabancı,
Hepsi başka biçimde!
Bu dörtlüğün ikinci ve dördüncü mısrasının sonunda kullanılan “-de” sesleri görev bakımından aynı işlevi görmektedir ve anlamları da aynıdır. Bunlar, ismin –de hâl ekidir. Yazılışları, görevleri ve anlamları aynı olduğu için bunlara redif denir.
**Not: Kafiye ile redif farklı olgulardır. Bir mısrada kafiyeden önce rediflere bakmak gerekir. Redifler çıktıktan sonra kalan sesler kafiye olabilir. Örnekte olduğu gibi; redifler çıktıktan sonra kalan benzer sesler “-içim-“ zengin kafiye oluşturmuştur.
Aliterasyon: Mısra içinde aynı veya birbirine benzer ünsüz seslerin çokça tekrarlanmasıyla oluşur. Düzyazıda da bir ahenk unusru olarak kullanılır. Süslü anlatımın vazgeçilmez öğelerindendir.
Örnek: Hak saklasın belâsından
Bu mısrada “k, s, n” sesleri çokça tekrarlanmıştır.
Asonans: Mısra içinde aynı veya yakın ünlü seslerin sıköa tekrarlanması ile sağlanan ahenktir.
Örnek: Hak saklasın belâsından
Bu mısrada “a” sesi çokça tekrarlanmıştır.
Ölçü: Mısralarda kullanılan ses değerleri veya hece sayısının tüm mısralarda eşit olmasıyla sağlanan uyuma ölçü denir. Türk edebiyatında üç çeşit ölçü kullanılmıştır:
- Aruz ölçüsü,
- Hece ölçüsü,
- Serbest ölçü.
- Aruz Ölçüsü: Divan (Klasik) edebiyatı döneminde kullanılan ve bize Araplardan geçmiş bir ölçü sistemidir. Mısralardaki hecelerin açık veya kapalı olmasına dayanır. Açık hece; sesli (ünlü) harfle biten hecelerdir ve aruz çözümlemesinde “ . ” (nokta) ile gösterilir. Kapalı hece ise; sessiz (ünsüz) harfle veya uzun ünlülerle (â, î, û) biten hecelerdir ve aruz çözümlemesinde “ _ ” (çizgi) ile gösterilir. Aruz ölçüsünde belli kalıplar vardır ve şairler şiirlerini bu kalıplara göre yazarlar. Bu kalıplarda hangi hecenin açık, hangisinin kapalı olacağı bellidir. Örneğin:
Mefâîlün/Mefâîlün/Mefâîlün/Mefâîlün (. _ _ _/. _ _ _/. _ _ _/. _ _ _ )
Örnek aruz ölçüsü çözümlemesi:
Ça-lış id-râ-/ki kal-dır muk-/te-dir-sen â/-de-miy-yet-ten
. _ _ _ / . _ _ _ / . _ _ _ / . _ _ _
Me fâ î lün/Me fâ î lün / Me fâ î lün/Me fâ î lün
- Hece Ölçüsü: Mısralardaki hece sayılarının eşit olmasına dayanan bir ölçü sistemidir. Türk edebiyatın asıl ölçü sistemi hece ölçüsüdür ve en eski zamanlardan beri halk edebiyatında kullanılır. Hece ölçüsünde de kalıplar vardır; 7’li, 8’li, 11’li, 15’li gibi. Bu kalıpların bazıları duraklı olabilir; 4+3=7’li, 4+4=8’li gibi. Durak, şiir okunurken “sus” payının olduğu, nefes alınması gereken yerlerdir; tıpkı bir düzyazıda virgüllerde duraksadığımız gibi, şiirde de bu noktalarda duraksarız. Bu durakları şiirin ölçüsünü çözümleyerek bulabiliriz.
Örnek hece ölçüsü çözümlemesi:
Ben yitirdim ben ararım yar benimdir kime ne
Kah girerim öz bağıma gül dererim kime ne
Kah giderim medreseye ders okurum Hak için
Kah giderim meyhaneye dem çekerim kime ne
--- Kul Nesimî ---
Bu şiir 4+4+4+3=15’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.
Ben yi-tir-dim / ben a-ra-rım / yar be-nim-dir / ki-me ne
4 hece / 4 hece / 4 hece / 3 hece
Bu uyum şiirin diğer mısralarında da bulunmaktadır.
- Serbest Ölçü: Serbest ölçüde ise, diğer ölçü sistemlerindeki kurallar yoktur. Hecelerin açık veya kapalı olmasına ya da sayılarına bakmaksızın şairin tamamen kendi üslubuna göre yazmasıdır. Serbest ölçü, Türk şiirinde 1940’lardan sonra Orhan Veli KANIK ile yaygınlaşmaya başlamıştır. Günümüzde yazılan şiirlerin çoğu serbest ölçüde yazılmaktadır.
Örnek:
AYRILIK
İki rayı gibiyiz
bir tren yolunun
yakın olması
neyi değiştirir
son istasyonun
Sunay AKIN
Şiir Dili
Şiir dili, öncelikle edebî bir dil olmak zorundadır. Şair yazarken kullandığı dilin kurallarını ve inceliklerini bilmelidir. Şiir, en çok şeyi en az kelime ile anlatmak olarak tanımlandığı için, şair kelimelerini dikkatli seçer ve imgelerden faydalanır. İmge, sembol demektir. Şairlerin herhangi bir kelime veya olguya şiirde yüklediği farklı mânâlar, sembolleştirmedir. Örneğin; akşamleyin güneşin batışını ölüme benzetmek ve bu olguyu şiirde bu mânâda kullanmak sembolleştirmedir. Şiir, düzyazı okunur gibi okunmaz, aksi halde şiirin ses ve ritim ahengi kaybolur. Şairin vurgulamak istediği duygular tam olarak anlaşılmaz. Bu açılardan şiir dili farklılıklar gösterir.
113 yorum:
gerçektn çok iyi bi site aradığımı buldum bu siteyi hazırladığınız için tşkrlrrrr
bulamadım yaaa aradığımı bulamadım
hiç bir sitede bulamadığımı bu sitede buldum çok teşekkürler bu yılda edebiyattan yırttım =)=)
gercktn ck ıı br sıte herseye yer wermssnz hersey ck acık cok tskkrlrrrrrrr:):)
alla razı olsun walla aradığm herşeyyi buldm ya ck teşşkür ederm
sonunda buldum yoksa haşlancaktık okulda yarın
sonunda buldum yoksa haşlancaktık okulda yarın
bu siteyi hazırlayanlara teşekkür ederim aradığım ödevi sonunda burda buldum
yarabbi şükür bul dun tskkr
harbi saolun yaa o kadar aradım en sonunda bu sitede buldum tebrkler
aradığımı buldum ben bulamayanları bilmem gayettte güzel anlatılmış
valla beğenmeyenler başka sitede arasınlar o zaman mutlaka bu sitede bulcak değiller herhalde ama ben aradığımı buldum çok teşekkürler...
Allah razı olsun aradığımı hiç bir yerde bulamayınca ümidimi kesmiştim ama şimdi buldum çok teşekkürler
yaa ben divan edbiyatnda ritimi ve ahengi arıodum güzel buda am yoook ....:(
pardon ama yoook dicektimm lütfen onu da yayımlayın
emegi geçen herkese çok teşekkür ederim çünkü çok güzel bi site TEBRİKLER...
süper bi yer cok beğendim sayende kopya hazırlama imkanım oldu
emeği geçenlere teşekkürler çok güzel bi site aradığımı hemen bulabildim
güzel bi siteymişş yazılıya burdan çalışcam walla :):)teşekkürlerr siteyi hazırlayan herkese
site harika çok teşekkürler elinize sağlık iyiki böyle bi site hazırlamşsınız türk edebiyatı çok kapsamlı ve bazı şeyleri kavramakta zorlanıyorm ama siz çok kısa ve öz hazırlamşsınız
tekrar teşekkürlr
site güzel ama şiirde ses ve ritim yok acaba onuda koyarmsnz?
çok sevinirm umarm çalışmalarınızın devamı gelir
çok güzel bir siteymiş yazılı kopyalarını daha kolay hazırlıyacağım
Bir sey soracağım bu siteye hep turistler mi yorum gönderiyor.Türkçe'yi katlettiniz ayıp be.Bir de Edebiyat çalışıyorsunuz.Bedavacılar.Yine de çok açıklayıcı bir metin olmuş belki bir ders alırlar da Türkçe yazmayı ve konuşmayı hatırlarlar.İnşallah!!!!!
slm ya süper bir site ama yazıcı yok tektek yazdım öldüm yaa... sinem
sagolun benimde işime yaradı bu site aradıgım herşey burda sagolun çok tşk ederim
vala ıstedıgımı burada buldum bala gırdım ama ıyı bı yermıs sans mans vala ıyı denk geldı bura bundan sonra sansım oldugu gun buraya gelıcem
gsell bi sitemiş hazırlayanlara tşr sınıwdan burdan çalışırız artık
süper site 2 saat ardıgım seyi buldum yapana tsk....!
süper site olmus ardıgım hers ey var........
çok teşekkürler gerçekten aradığım sorunu cevabını buldum ellerinize sağlık
Saolun.Çok teşekkürler.yarın bu koudan sınavım var.istediğim kaynağı buldum .teşekkürler
bnde aradığımı buldum ama eksik bişi var asonans ünlü harflerin tekrarlanması aliterasyondan tek farkı bu.bunuda ben ekliyim dedim gördüğüm kadarıyla yok.site süper olmuş tşkrlerrr!!
ALLAH RAZI OLSUN AKLINIZA BİLGİNİZE YÜREĞİNİZE SAĞLIK ESENLE KALINNNNNNNNNNN
yaaa yaptığınız siteden dolayı ödevimi buldum size büyük bir şelide minnttarım çok teşekkür edrim bi kişinin dediği gibi elinize aklınıza yüreğinize sağlık ne zekisiniz keşke bende öle olsam
s.a dostum yaw bu site çok güzel tyaw ne arasam var burda abi yawwwwwww
bu siteyi hazırlayanlara teşşekkür ederim ne aradıysam buldum
saolun
çok teşekkür ederim aradığımı buldum,çok zengin bi site ellerinize emeğinize sağlık...
Sevigli müşteri arkadaşım;
öncelikle yapılan işe saygı duymayı öğren. Burada bazı konu veya metinlere ulaşmakta güölük çekenler için var bu yazılar. Sende varsa ne âlâ girmezsin olur biter.
Ayrıca şu salakça Türk zihniyetini bırak! Bu ülkede tek yapılan zaten bu "meyve vereni taşlamak"! Becerin mukabilinde sen de bir çalışma yap da boş vakitlerini böyle doldur bence. Boş boş yorumlar yazarak değil.
Hayırlı günler dilerim...
* Ayrıca yorumlarını tabiki sileceğim, çünkü en azından siteye giren diğer insalara benim hâlâ saygım var.
HERKEZE SELAM BEN CENGİZ AKBAY SİTEYİ KİM YAPMIŞSA ÇOK İYİ AKIL ETMİŞ HAZIRLAYANLARA TEŞEKKÜR EDERİM ÇOK SAĞOLUN YAPTIĞINIZ SİTEDEN YARARLANIP SINAVDAN 95 ALDIM SAĞOLUN VAROLUN TEŞEKKÜRLER İYİ ÇALIŞMALAR .....
gerçekten çok teşekkür ederim...Her yerde aradığım ama bulmak nasip olmayan konular...
ya güzel olmuşş saolunda yaptığım yorumumu neden sildinizzzrap attack
Allah ne muradınız varsa versin sizlerin sayesinde konuyu öğrendim
süper bi site aradığımı ayrıntılarıyla buldum.teşekkür ederim.
çok güzel bir site herşey var teşekkürler...
muhteşem bi site 2 gündür bulamadığım ödevi burda buldum herkese teşekkür ediyorum
diğer sitelerde uzun zaman aradığım konuları bu sitede çok çabuk buldum bu siteyi hazırlayanlara çok teşekkür ederim
tek kelimeyle harikasınızz!!
ya biri bana bir dönemin zihniyeti ile o dönemde yazılan şiirler arasındaki farkı bulsun serserimsin_seda@hotmail.com mail atın ne olur bulun
mrb,bu site çok güzel bir site.ben 9.sınıfa gidiyorum ve her istediğimi buldum keşke bütün siteler böyle olsan bu siteyi kuralardan çok teşekkür ediyorum.....:)
COK SAOLUN sonunda buldum artık dinlenicem
.....ABDULLEİ......
http://s2.gladiatus.net/game/c.php?uid=180647
gerçekten çok güzel bir site bu siteyi hazırladığınız için çokkkkkk thanks.
saolun cok işime yaradı kım hazrladysa bu stey ellerıne saglık bızlerede afiyet olsun :))) puhahahahahahahahahaha
ben kadir
gerçekten çok güzel bir site inşallah da süreki olarak açık kalır. Artık yazılıya internetten çalışıyorum....
sitedde emeği geçen herkese sonsuz teşekkürller umarım bunlar sayesinde yarın sınavdan iyi bir not alırım herkese iti çalısmalar.
teşekkürler süper olmuş aradıgımı buldum yazılıya burdan çalışabilirim ve edebiyat kitabının içinde soruların cevaplarınıda yapsanız süper olurdu yinede teşekkürler
teşekkürler süper olmuş aradıgımı buldum yazılıya burdan çalışabilirim ve edebiyat kitabının içinde soruların cevaplarınıda yapsanız süper olurdu yinede teşekkürler
çok saolun ya çok işime yarayan bilgiler buldum
yarınki sınava çok iyi geldi bizim hocamız hiçbirşey anlatmıyorsu gökten bu site yağdı arkadaşımla şu anda bunlara çalışıyorum aradıklarımın hepsi buraya toplanmış yazan arkadaşa çok teşekkürler
Gerçekten çok güzel olmuş teşekkür etmekten başka bir şey demek düşmez ama şiir dili eksik olmuş
çok teşekkür aradığımı buldum
çok beğentim hazırlayanlara teşekür ederim
site her kiminse çok sağolsun.sayısalcı olarak edebiyatı sevmesemde yapmaya mecbur olduğum ,elimdede edebi kaynak olmadığı için buraya başvurdum.. TEŞEKKÜRLER...
yarın ki yazılıdan kesin 5 alırım
allah yapanlardan bin kere razı olsun, teşekkür ediyorum...!
iyi bi site çok açık ve net anlatmış özellikle örnekleri çok açıklayıcı
saolun çok işime yaradı emegi geçen herkeze teşekkürler.
teşekkür ederim siteniz çok güzel olmuş yapanlardan Allah razı olsun tekrar teşekkürler
ben bu siteyi çokk beğendim...bundan sonra bu konuyla ilgili ödevlerimi her zaman bu siteden yapacağım...
5 ödevim vardı hepsini birden buldum burada çok teşekürler
ÇOM GÜZEL Bİ SİTE SİTEYİ KURANA ÇOKK TŞK EDİYOM
Gerçekten güzel site..
hocanın sınavda çıkcak dediği bütün konular burda çok teşkkürler siteyi hazırlayanlara.
hocanın sınavda çıkcak dediği konular var siteyi hazırlayanlara teşkkür ederim
allah razı olsun yha çok işime yaradı.edebiyatçımız konuyu anlatmadan ödev verdi kitabı mecbur kendimiz öğrencez ben e bu site sayesinde öğrendim.çok sağolun
güzel bir siteymiş tş ederim yazılıya çalıştım biraz acaba yazılı nasıl gececek
oh be anladım sağolun yarın sınav var da ben başka elifim bir sürü elif yorum yazdığı için soledim bunu :D
saolun çok işime yaradı çok güze l bir site
çok güzell olmuş
Gerçekten çok tşkler Allah razı olsun Yazılı için çok gerekliydi ugraşmanız için emeğinize saglık emeğe saygı:)
yani hiçbir site bu kdar açık yazmamış.çok teşekkür edri.bir öğretmenden bile daha güzel anlatılıyor.
gerçekten çok yararlı bir sayfa olmuş, çok teşekkürler.
teşekkürler...yarın yazılım vardı çok işe yaradı...
çok güzel bir site olmuş bayağı emek harcamışsınız sık kullanılanlarıma ekledim valla kolay kolay eklemem. :) ellerinize sağlık...
Harbiden de çok teşekkür ederim.böyle güzel bir site açmışınız .istediğimi buldum tekrar tekrar thank you!!!
okadar övmüşler ama hakikaten övgüye layik 2 gün sonra yazılım var ben derste anlamadığım şeyi burda anladım herkesi gönülden kutlarım :)
Gerçekten çok açık ve sade bir anlatım herşey çok güzel anlatılmış
örneklerde açıklayıcı Teşekkürler hazırlayanlara
gerçekten bu site harika
her şey içn teşekürler ne ararsan war bu sitede seç beğen al
ALLAH RAZI OLSUN ARADIĞIMI BU SİTEDE BULDUM ÇOK TEŞEKÜR EDERİM
harika bİr sİte!::::::::::::::::
emeğinize sağlık gerçekten çok güzel anladım çoook çok sağolun
tşkler cok güzel bi site
gerçekten çokiyi birsite bu olmasaydı edebiyatçı bizi mahfedecekti.......
Harika bi site istediğim herşeyi buldum.Saolun:):)
bu site sayesine edebittan iyi bir not aLabiLirim beLki
en azından konunun birazını anlaya bildim :)
hzırLayna tşkrLr...
:)
helal olsun size helal olsun wllaha böle siite görmedim diğer siteler ya eksik anlatır yada saçma saçma türkçe hataları yapar ama bunda hiç kaygı etmeden kopyalayıp yapıştırıyorum.Çünki bu sitede sadece bu değil diğer bska bilgileride hiç bakmadan yapıştırdım ve bir hata bile bulamadım.Cok saolun helal olsun ve teşekkür ederim bu güveni werdiginiz için
yeeeee baby sağolun thexxxxxxx o yeeee
tek kelimeyle !!!!!MÜKEMMEL!!!!!
harbı guzelmıs
mikemmel bir site süper saolun....
ciddden çok güzel bir site ödevimde çok yardımcı oldu sağolsunlar bu siteyi kuranlar teşşekkürler :D :D
Süper ya inanılmaz Gerçekten çokk İşime Yaradı emeği Geçenlere Teşekkür Ederim ..
Çok iyi hazırlanmış bi site.Emeğinizin karşılığını kat kat almanız gerekir.Benimde bir blog sitem var.Daha çok oyun ağırlıklı.İlgilenenler destek olursa çok mutlu olurum.
http://nefer-half-life.blogspot.com
SAYGILARIMLA...
teşekkür ederim aradığım bilgiyi buradan buldum.
walla sitenin moderetörü kimse allah ondn razı olsn herşey war çok teşekkürlerrr
Çok güzel bir site her şey açık ve anlaşılır bir şekilde yazılmış...
gerçekten çok güzel bi site bütün bilgiler doğru ben bu siteyi çok beğendim aradığım şeyleri bu sitede buldum bu siteyi yapanı tebrik ederim
Gerçekten çok güzel bir siteymiş artık herkese tavsiye edeceğim
bu siteyi yapan herkezin ellerine sağlık çünkü yazdığım herşeyi hocam çok beğendi ve 100 verdi sözlüme çok saolun
Yorum yapanlara bak hele hepsi kısalmalı, Türkçe olmayan karakterlerle yazmışlar, gelmiş burada Türk Edebiyatı ödevi arıyorlar...
Her neyse, teşekkürler, aradığımı buldum sayılır. :)
edebiyattan yırtım la sağulun Toki anadolu izmir
Yorum Gönder